อุยกูร์คือใคร อะไร ยังไง?

ถ้าเคยได้ยินข่าวคราวเกี่ยวกับ “อุยกูร์” แล้วสงสัยว่าเขาคือใคร เกี่ยวข้องอะไรกับจีน ทำไมมีคนพูดถึงเรื่องการกักตัว การส่งกลับประเทศ และเรื่องสิทธิมนุษยชน วันนี้เราจะมาเล่าให้ฟังแบบง่าย ๆ ไม่เครียด  แต่เข้าใจภาพรวมได้แน่นอนครับ

อุยกูร์ คือ

ชาวอุยกูร์ (อ่านว่า อุ้ย-กู-ร์) เป็นกลุ่มชาติพันธุ์หนึ่งที่ส่วนใหญ่นับถือศาสนาอิสลาม พูดภาษาของตัวเองที่ใกล้เคียงกับภาษาตุรกี และมีวัฒนธรรมเฉพาะตัวที่ไม่เหมือนคนจีนส่วนใหญ่ พวกเขาอาศัยอยู่ในเขตปกครองตนเองซินเจียง ทางตะวันตกเฉียงเหนือของจีน เป็นพื้นที่กว้างใหญ่ มีภูเขา ทะเลทราย และยังมีทรัพยากรธรรมชาติเยอะอีกด้วย

สิ่งที่เกิดขึ้น คือ 

ในช่วงสิบกว่าปีที่ผ่านมา จีนเริ่มเข้มงวดกับชาวอุยกูร์มากขึ้น โดยอ้างเหตุผลเรื่องความมั่นคง บอกว่ากลัวจะเกิดการก่อการร้ายหรือแนวคิดแบ่งแยกดินแดน แต่สิ่งที่เกิดขึ้นกลับรุนแรงกว่าที่หลายคนคาดคิด

มีรายงานว่าชาวอุยกูร์จำนวนมากถูกควบคุมตัวแบบไม่ผ่านกระบวนการยุติธรรม ถูกส่งเข้าค่ายฝึกอาชีพ ซึ่งจริง ๆ แล้วมีลักษณะคล้ายค่ายกักกัน มีทั้งการสอนภาษาจีน บังคับให้ละทิ้งศาสนา และมีข่าวเรื่องการทรมานหรือการควบคุมพฤติกรรมแบบเข้มข้นมาก

ทำไมถึงมีคนพูดเรื่อง การส่งกลับ?

หลายคนในกลุ่มอุยกูร์พยายามหนีออกจากจีน ไปอยู่ประเทศอื่นเพราะกลัวว่าจะถูกจับหรือควบคุม แต่ปัญหาคือ บางประเทศที่เขาไปขอลี้ภัย กลับ ส่งตัวพวกเขากลับจีน ไม่ว่าจะด้วยเหตุผลทางการเมือง หรือแรงกดดันต่าง ๆ ก็ตาม

ซึ่งการถูกส่งกลับ ในกรณีนี้ ไม่ได้แปลว่ากลับไปบ้านอย่างปลอดภัย แต่กลับกลายเป็นว่า คนเหล่านั้นอาจถูกควบคุมตัวทันที ถูกจับเข้าค่าย หรือหายตัวไปเลย

แล้วทำไมผู้คนถึงสนใจเรื่องนี้?

อาจดูเหมือนเป็นเรื่องไกลตัว แต่จริง ๆ แล้วมันสะท้อนให้เห็นถึงคำถามสำคัญเรื่อง "สิทธิมนุษยชน" ว่าในโลกยุคนี้ คนหนึ่งคนควรถูกปฏิบัติอย่างไร? ถ้าเขาเพียงแค่มีศาสนาหรือเชื้อชาติที่ต่างออกไป เขาควรถูกจับกุมหรือบังคับให้เปลี่ยนความเชื่อหรือเปล่า?

เรื่องของชาวอุยกูร์จึงไม่ใช่แค่เรื่องของจีนหรือศาสนาอิสลามเท่านั้น แต่มันคือภาพสะท้อนของโลกยุคใหม่ด้วย ว่าจะจัดการกับความหลากหลายและสิทธิเสรีภาพของคนอย่างไร ?